12/10/2020
Các chuyên gia Sức khỏe và đời sống của Bộ Y Tế cho biết, thoái hóa khớp là tình trạng hư hỏng phần sụn, đệm giữa hai đầu xương có kèm theo phản ứng viêm và giảm sút lượng dịch nhày giúp bôi trơn, do đó gây đau và cứng khớp. Bệnh chủ yêu gặp ở người trên 40 tuổi đặc biệt là sau 60 tuổi.
Có hai loại bệnh thoái hóa khớp điển hình sau:
- Thoái hóa khớp tiên phát: ví dụ khớp háng, khớp đầu gối, khớp bàn ngón chân cái, khớp bàn ngón và khớp ngón gần của ngón tay cái, cột sống cổ, cột sống thắt lưng...
- Thoái hóa thứ phát: là hậu quả của tổn thương khớp do những nguyên nhân tại khớp (như viêm khớp dạng thấp), hay ngoài khớp. Thoái hóa thứ phát có thể xuất hiện ở bất kỳ khớp nào.
TRIỆU TRỨNG THƯỜNG GẶP
Dưới đây là những triệu chứng rõ nét của bệnh thoái hóa khớp.
1. Đau khớp
Đây chính là dấu hiệu đầu tiên dễ nhận thấy nhất của bệnh thoái hóa khớp. Cơn đau thường âm ỉ và có thể thành cơn đau cấp khi người bệnh vận động ở tư thế bất lợi. Việc vận động nhiều cũng khiến người bệnh bị đau thêm. Mới đầu chỉ đau khi khớp hoạt động và sẽ hết đau sau khi nghỉ ngơi. Nhưng sau đó có thể đau liên tục và đau trội hẳn lên khi tiếp tục vận động.
Các cơn đau sẽ trở nên nghiêm trọng hơn khi thời tiết thay đổi, đặc biệt trong điều kiện thời tiết lạnh giá, độ ẩm cao và áp suất không khí giảm. Khi đó chỉ cần cử động nhỏ người bệnh cũng có thể bị đau nhức tại khớp suốt cả ngày thậm chí nhiều ngày.
2. Cứng khớp
Cứng khớp là triệu chứng đi kèm theo các cơn đau, nhất là vào buổi sáng. Sau khi ngủ dậy, người bệnh sẽ thấy không thể cử động được các khớp bị đau. Lúc đó, phải dừng vận động tầm 10-30 phút để tình trạng cứng khớp giảm dần. Thoái hóa khớp càng nặng thì cứng khớp càng dai dẳng hơn.
3. Tiếng kêu trong khớp khi cử động
Như đã nói ở phần trên, thoái hóa khớp là tình trạng hư hỏng phần sụn, đệm giữa hai đầu xương có kèm theo phản ứng viêm và giảm sút lượng dịch nhầy giúp bôi trơn. Do đó khi di chuyển, đầu xương sẽ tiếp tục gần sát vào nhau, tiếp xúc với phần sụn bị bào mòn tạo ra tiếng kêu lạo xạo. Triệu chứng này dễ nhận biết nhất sau khi vận động mạnh. Lúc đó kèm theo tiếng kêu là cơn đau dữ dội.
4. Khó vận động các khớp
Khi bị thoái hóa khớp, người bệnh có thể không làm được một số động tác như quay cổ hay không cúi được sát đất.
5. Khớp bị sưng tấy biến dạng
Các khớp bị đau có thể bị sưng tấy hoặc thậm chí biến dạng. Các cơ xung quanh trở nên mỏng hoặc yếu đi. Ví dụ dễ thấy nhất là đầu gối bị lệch khỏi trục, ngón chân cong vẹo, trong khi các ngón tay thì u cục gồ ghề, không đều nhau
Trên đây là những triệu chứng thường gặp ở bệnh thoái hóa khớp. Lưu ý các triệu chứng này thường rất đa dạng, diễn biến thất thường và không có nguyên nhân cụ thể.
Khi chụp X-quang khớp: Có hình ảnh gai xương, hẹp khe khớp, viền đặc xương dưới sụn… Tuy nhiên, khi có dấu hiệu trên Xquang thì thường bệnh đã ở giai đoạn muộn.
NGUYÊN NHÂN
Bệnh thoái hóa khớp xảy ra có thể do các nguyên nhân dưới đây:
- Quá trình lão hóa tự nhiên: Khi chúng ta trưởng thành, các tế bào sụn không có khả năng sinh sản và tái tạo. Khi chúng ta già đi, các tế bào sụn dần dần giảm chức năng tổng hợp chất tạo nên sợi colagen và mucopolysaccaride, làm cho chất lượng sụn kém dần, nhất là tính đàn hồi.
- Bẩm sinh: Các dị dạng bẩm sinh cũng là một trong các nguyên nhân gây bệnh thoái hóa. Chúng làm thay đổi diện tì nén bình thường của khớp hay cột sống khiến một số khớp không chịu được áp lực, để lâu gây ra thoái hóa.
- Di truyền: Nếu trong gia đình có người bị bệnh thoái hóa khớp sớm thì những người con cháu sau này cũng sẽ dễ dàng mắc bệnh nếu không có chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt phù hợp.
- Các biến dạng thứ phát: Có các tổn thương do các bệnh lý xương khớp khác, các chấn thương do tai nạn, nghề nghiệp, làm thay đổi mối tương quan, hình thái của khớp và cột sống...
- Béo phí hay sự tăng cân quá nhanh: Điều này sẽ làm tăng áp lực lên xương khớp, lâu dần làm xương khớp bị đè nén, biến dạng.
- Nội tiết: Thiếu hormon ở nữ chính là một trong những yếu tố gây nên tình trạng thoái hóa khớp. Không chỉ có vậy, các hiện tượng như rối loạn hormon trong thời kì mãn kinh, đái tháo đường, loãng xương do nội tiết... cũng góp phần làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ
Mục tiêu điều trị không phải là để khỏi bệnh mà nhằm kiểm soát các triệu chứng gây khó chịu, trong đó quan trọng nhất là đau khớp và giới hạn vận động. Hiểu biết đúng đắn về bệnh sẽ góp phần giảm đau và giúp người bệnh chấp nhận sống chung với bệnh.
Có nhiều phương pháp điều trị thoái hóa khớp khác nhau: điều trị không dùng thuốc, điều trị dùng thuốc và phẫu thuật.
Tùy vào tình trạng bệnh, giai đoạn bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định những phương pháp can thiệp, điều trị thoái hóa khớp khác nhau:
- Điều trị không dùng thuốc quan trọng nhất là giảm cân nếu bị quá cân, hướng dẫn phương pháp tập luyện chống thoái hóa khớp gối hiệu quả; Vật lý trị liệu để giảm đau, sửa chữa tư thế xấu và duy trì dinh dưỡng cơ ở cạnh khớp, điều trị các đau gân và cơ kết hợp, tránh cho khớp gối tổn thương không bị quá tải.
- Điều trị dùng thuố
Có hai loại bệnh thoái hóa khớp điển hình sau:
- Thoái hóa khớp tiên phát: ví dụ khớp háng, khớp đầu gối, khớp bàn ngón chân cái, khớp bàn ngón và khớp ngón gần của ngón tay cái, cột sống cổ, cột sống thắt lưng...
- Thoái hóa thứ phát: là hậu quả của tổn thương khớp do những nguyên nhân tại khớp (như viêm khớp dạng thấp), hay ngoài khớp. Thoái hóa thứ phát có thể xuất hiện ở bất kỳ khớp nào.
TRIỆU TRỨNG THƯỜNG GẶP
Dưới đây là những triệu chứng rõ nét của bệnh thoái hóa khớp.
1. Đau khớp
Đây chính là dấu hiệu đầu tiên dễ nhận thấy nhất của bệnh thoái hóa khớp. Cơn đau thường âm ỉ và có thể thành cơn đau cấp khi người bệnh vận động ở tư thế bất lợi. Việc vận động nhiều cũng khiến người bệnh bị đau thêm. Mới đầu chỉ đau khi khớp hoạt động và sẽ hết đau sau khi nghỉ ngơi. Nhưng sau đó có thể đau liên tục và đau trội hẳn lên khi tiếp tục vận động.
Các cơn đau sẽ trở nên nghiêm trọng hơn khi thời tiết thay đổi, đặc biệt trong điều kiện thời tiết lạnh giá, độ ẩm cao và áp suất không khí giảm. Khi đó chỉ cần cử động nhỏ người bệnh cũng có thể bị đau nhức tại khớp suốt cả ngày thậm chí nhiều ngày.
2. Cứng khớp
Cứng khớp là triệu chứng đi kèm theo các cơn đau, nhất là vào buổi sáng. Sau khi ngủ dậy, người bệnh sẽ thấy không thể cử động được các khớp bị đau. Lúc đó, phải dừng vận động tầm 10-30 phút để tình trạng cứng khớp giảm dần. Thoái hóa khớp càng nặng thì cứng khớp càng dai dẳng hơn.
3. Tiếng kêu trong khớp khi cử động
Như đã nói ở phần trên, thoái hóa khớp là tình trạng hư hỏng phần sụn, đệm giữa hai đầu xương có kèm theo phản ứng viêm và giảm sút lượng dịch nhầy giúp bôi trơn. Do đó khi di chuyển, đầu xương sẽ tiếp tục gần sát vào nhau, tiếp xúc với phần sụn bị bào mòn tạo ra tiếng kêu lạo xạo. Triệu chứng này dễ nhận biết nhất sau khi vận động mạnh. Lúc đó kèm theo tiếng kêu là cơn đau dữ dội.
4. Khó vận động các khớp
Khi bị thoái hóa khớp, người bệnh có thể không làm được một số động tác như quay cổ hay không cúi được sát đất.
5. Khớp bị sưng tấy biến dạng
Các khớp bị đau có thể bị sưng tấy hoặc thậm chí biến dạng. Các cơ xung quanh trở nên mỏng hoặc yếu đi. Ví dụ dễ thấy nhất là đầu gối bị lệch khỏi trục, ngón chân cong vẹo, trong khi các ngón tay thì u cục gồ ghề, không đều nhau
Trên đây là những triệu chứng thường gặp ở bệnh thoái hóa khớp. Lưu ý các triệu chứng này thường rất đa dạng, diễn biến thất thường và không có nguyên nhân cụ thể.
Khi chụp X-quang khớp: Có hình ảnh gai xương, hẹp khe khớp, viền đặc xương dưới sụn… Tuy nhiên, khi có dấu hiệu trên Xquang thì thường bệnh đã ở giai đoạn muộn.
NGUYÊN NHÂN
Bệnh thoái hóa khớp xảy ra có thể do các nguyên nhân dưới đây:
- Quá trình lão hóa tự nhiên: Khi chúng ta trưởng thành, các tế bào sụn không có khả năng sinh sản và tái tạo. Khi chúng ta già đi, các tế bào sụn dần dần giảm chức năng tổng hợp chất tạo nên sợi colagen và mucopolysaccaride, làm cho chất lượng sụn kém dần, nhất là tính đàn hồi.
- Bẩm sinh: Các dị dạng bẩm sinh cũng là một trong các nguyên nhân gây bệnh thoái hóa. Chúng làm thay đổi diện tì nén bình thường của khớp hay cột sống khiến một số khớp không chịu được áp lực, để lâu gây ra thoái hóa.
- Di truyền: Nếu trong gia đình có người bị bệnh thoái hóa khớp sớm thì những người con cháu sau này cũng sẽ dễ dàng mắc bệnh nếu không có chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt phù hợp.
- Các biến dạng thứ phát: Có các tổn thương do các bệnh lý xương khớp khác, các chấn thương do tai nạn, nghề nghiệp, làm thay đổi mối tương quan, hình thái của khớp và cột sống...
- Béo phí hay sự tăng cân quá nhanh: Điều này sẽ làm tăng áp lực lên xương khớp, lâu dần làm xương khớp bị đè nén, biến dạng.
- Nội tiết: Thiếu hormon ở nữ chính là một trong những yếu tố gây nên tình trạng thoái hóa khớp. Không chỉ có vậy, các hiện tượng như rối loạn hormon trong thời kì mãn kinh, đái tháo đường, loãng xương do nội tiết... cũng góp phần làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ
Mục tiêu điều trị không phải là để khỏi bệnh mà nhằm kiểm soát các triệu chứng gây khó chịu, trong đó quan trọng nhất là đau khớp và giới hạn vận động. Hiểu biết đúng đắn về bệnh sẽ góp phần giảm đau và giúp người bệnh chấp nhận sống chung với bệnh.
Có nhiều phương pháp điều trị thoái hóa khớp khác nhau: điều trị không dùng thuốc, điều trị dùng thuốc và phẫu thuật.
Tùy vào tình trạng bệnh, giai đoạn bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định những phương pháp can thiệp, điều trị thoái hóa khớp khác nhau:
- Điều trị không dùng thuốc quan trọng nhất là giảm cân nếu bị quá cân, hướng dẫn phương pháp tập luyện chống thoái hóa khớp gối hiệu quả; Vật lý trị liệu để giảm đau, sửa chữa tư thế xấu và duy trì dinh dưỡng cơ ở cạnh khớp, điều trị các đau gân và cơ kết hợp, tránh cho khớp gối tổn thương không bị quá tải.
- Điều trị dùng thuố
